Sevgili Bolat...

Jean-Etienne Liotard - Hamamda Frenk Kadini ve Halayigi

 

Don Quixote yazin'i bana ithaf ettiginde inan cok mutlu oldum. Hemen arkasindan bir korku basti beni tabii, nasil yaparim da buna karsilik bir yazi da ben yazarim diye cok dusundum. Sonra dedim ki kendime, birak bakalim kendi haline bir sekilde karsina cikacak Bolat'a ulasmak isteyenler :-)))

Kansas City'e giderken de aklimda hep sen vardin, iner inmez Olcay'a anlattim durumu, nasil birsey bulmali da Bolat'i etkilemeli, sasirtmali, sevindirmeli diye dusunduk durduk....Sonra, kader bu ya, sevgili arkadasimizin en sevdigi konu ile ilgili olarak cikti karsimiza :-) 

Alp'cigim, senin kadar bilgili ve ilgili olmam imkansiz ama eger Istanbul haznene bir nokta kadar bile katkida bulunabilirsem bu yazi ile cok mutlu olacagim :-) Yazmaya ve yazismaya devam et lutfen, sen benim icin bulunmaz Istanbul kumasisin :-)

1- En bastaki resmi yapan sanatci 4 seneye yakin Istanbul'da yasamis. Tam olarak nerede kaldigi bilinmemekle beraber Pera ve ya Galata civarinda yasadigi tahmin ediliyormus. Yabancilarla icli disli olmasi disinda, Turk'lerle de arasi cok iyiymis hatta Turkce ogrenmeye calismis :-) Ayni bir Osmanli gibi giyinip, onlar gibi sakal birakip onlarin adetleri ile yasamayi ogrenmis ve ulkesine dondukten sonra da bunu devam ettirmis. Eserlerine ve kendi yasamina yansiyan bu yogun Turk etkisi yuzunden kendi ulkesinde 'Turk Ressami' olarak anilirmis. 
Bu resmi gorunce cok sasirdim, ama bu Osmanli Imparatorlugunun Avrupa uzerindeki etkisini azimsamak sanirim. Tarih konusunda ne boburlenmek ne de kucumsemek lazim fakat bir Ronesans etkisinden, bir Barok etkisinden soz ederken Oryantalizmin ne kadar guclu bir akim oldugunu da hatirlamak gerekir. Bu resim ile ilgili bakinirken internette, cok ilginc bir gozlem okudum; Frenk kadini hamamda kiyafetleri ile cizilmis, bu batinin muhafazakar kafa yapisini gosterirmis, halbuki Turk Hamami'ni Turk kadinlari ile cizerken butun ciplakligi en guzel sekliyle ortaya koyarlarmis, hatta bir ara donemin populer hatlari dedi ben direk isinlanmak istedim o doneme tekrardan :-))))) 

Jan Van Huysum - Vaze of Flowers 1720

2- Bu sanatcinin babasi ve dedesi de boyle resimler cizerlermis. Kendisi Rachel Ruysch kadar basarili :-) Bu resmin ozelligi, ortada yukari dogru iki adet lale var, hah iste onlar Istanbul'dan gelmis nadide cesitlerdenmis. Bir lale soganinin bir ev parasina (cok alcakgonullu oldu bu, Istanbul'un ortasinda bir apartiman parasina diyelim) satildigi bu donemi okumak lazim aslinda :-) 

Rodin - Dusunen Adam ve Sakaci :-)

3- Dusunen adam heykeli konusunda da detayli bir calisma yapmak lazim, ben bu heykelin kalip-dokum yapilip dunyanin bir cok muzesinde oldugunu bilmiyordum, bunu ogrendikten sonra Bakirkoy'de ki heykel 'acaba' sorusu birakti kafamda fakat orjinal dokumlerden biri degilmis. Donemin bashekimi Fahri Celal Göktulga,1953 yılında bir dergide heykelin fotoğrafını görup orada tedavi gormekte olan Kemal Künmat’a ricada bulunmuş. Aslında güzel sanatlar mezunu olmayan, Bakırköy’de yaşayan Künmat, eli yatkın olduğu için Rodin’in eserini yapmayı kabul etmiş. Eser bitmek uzereyken hastahaneden 40bin lira istemis, boyle bir odenek olmadigi icin verememisler, bunun uzerine bizim heykeltras sinirlenmis, kolunu bitirmeden birakmis ve gitmis! Hastane yönetimi kara kara düşünürken, depresyon tedavisi için hastaneye yatan Yüzbaşı Mehmet Pişdar, heykelin kolunu tamamlayabileceğini soylemis ve de basarmis :-))) 

Yani bizdeki heykel tamamen yerli mali! Ustelik soylendigine gore, dunyadaki diger heykeller ya muzelerde ya da universitelerde olmasina ragmen bir tek bizdeki akil hastanesindeymis :-) Bizdeki dusunce ozgurlugune bir gonderme yapiliyor gibi olsa da, dunyada dusunce ozgurlugunun sadece gostermelik var oldugunu dusundugum icin konuya temelinden bakmak istiyorum: Rodin'in dusunen adam heykeli, Dante'yi Cehennem Kapisinda tasvir eder...veya oyle dusunuluyor diyelim...

 

Akil ile delilik arasindaki ince cizgi de cennet ve cehennem arasindaki sirat koprusunde gizli degilmidir? Ya aydinlanirsin, ya dusersin karanliga! Genelde cok dusunenler yasar bu ikilemi :-)

Aslinda Ilahi Komedya'ya girsek yine Istanbul'a donecegiz ama benim bilgim yetmez, bilmedigim konularda da konusmak bana dusmezz! 

Iste boyle sevgili arkadasim Alp, nam-i diger Bolat! Bir Kansas gezisi senin kulaklarini bol bol cinlatti :-) Aslinda sanirim dunyanin neresine gidersek gidelim, ben eminim bir sekilde Istanbul cikar karsimiza, ne sehirdir beeee! Masallahhh :-) Bu arada unutmadan soyliyeyim, Liotard'in oglu, babasinin anilarini kaleme almis, orada Istanbul yillari detaylari ile anlatiliyormus, henuz bakmadim ama bulmak lazim sanirim...galiba... zannedersem...kesinlikle!!!


Sürç-ü lisan ettiysek affola


Linkler: 

Lebriz Sanal Dergi(cok guzel bir site)
Actaturcica
Mademki